Fair pay en fair practice: voor velen die werkzaam zijn in de culturele sector zijn deze termen allang niet meer onbekend. Velen zien ook het belang in van fair pay. Maar wat houden deze termen precies in? En hoe kun je er als organisatie of werknemer concreet vorm aan geven? Op donderdag 6 juni sloeg ZIMIHC Connect de handen ineen met Platform ACCT en Cultureon en organiseerde een meet-up om deze vragen samen te kunnen beantwoorden. Onze conclusie: toegang tot cultuur en eerlijke vergoeding zijn beiden noodzakelijk, maar soms lastig in de praktijk de brengen. Daarbij zijn transparantie, heldere communicatie en samenwerking van onmisbaar belang!

Een concreet handvat: de fairPACCT rekentool

Namens Platform ACCT vertelden Noud van de Rhee, Bertien Minco en Karin Boelhouwer ons over het programma fairPACCT: een programma gericht op het concretiseren van fair pay en fair practice. Binnen dit programma organiseerden zij de zogeheten ‘ketentafels’, waarbij professionals uit de cultuursector met elkaar in gesprek gaan over deze thema’s. Er was één ketentafel waarbij amateurkunst en cultuureducatie professionals aansloten. Een concreet resultaat dat uit deze ketentafels vloeide was de fairPACCT rekentool, waarmee professionals in de sector kunnen berekenen wat een fair pay-tarief voor hun beroepspraktijk is. De eerste handvaten zijn dus al beschikbaar op de hobbelige weg richting fair pay. Maar hoe nu verder? We bespraken de implementatie van de rekentool aan de hand van enkele casussen uit de praktijk.

Fair pay én toegankelijkheid van cultuur

Het komt in de praktijk helaas nog steeds voor dat zzp’ers, professionals en artiesten in de culturele en creatieve sector structureel onderbetaald worden. De rekentool zou voor hen een uitkomst bieden om een tarief te bepalen dat voldoet aan de principes van fair pay. De boodschap van ketentafel-oprichter Bertien Minco luidde: het is belangrijk om te weten wat je als zzp’er en kunstprofessional waard bent voor de samenleving en daar je tarief naar te vormen. Als je een klus accepteert voor twee tientjes per uur, dan verlaag je daarmee namelijk de standaard voor je mede-zzp’ers.

Dat is een mooie gedachte, maar organisatoren van culturele evenementen en directeuren van wijkcultuurhuizen gaven aan dat het niet altijd haalbaar is om de tarieven zoals deze uit de rekentool komen, ook echt te hanteren voor de zzp’ers waar zij mee werken, simpelweg omdat er niet voldoende budget beschikbaar is. Daarnaast moet er ook rekening gehouden worden met de verhouding tot hun werknemers die in loondienst zijn.

In relatie tot de amateurkunst en cultuurparticipatie rees ook de terechte vraag: wat betekent de implementatie van fair pay voor de toegankelijkheid van cultuur? Het is noodzakelijk dat professionals een eerlijke vergoeding ontvangen voor hun werk. Maar het is onvermijdelijk dat de cultuurbeoefenaars en bezoekers hiervoor de prijs betalen. Tegelijkertijd kampt de sector al met andere problemen, zoals prijsstijgingen. Hieruit luidde opnieuw de vraag: zijn we als sector niet te bescheiden; nemen we onszelf wel serieus genoeg? Er zijn genoeg mensen die wel bereid zijn om voor een sportschool-abonnement te betalen, dus waarom niet voor cultuurbeoefening?

Toch merkte Elle van der Rijt (hoofd bedrijfsvoering ZIMIHC) op dat het vandaag de dag al lastig genoeg is om aandacht te vestigen cultuurparticipatie, bijvoorbeeld in wijken als Overvecht. Als deze prijzen stijgen, wordt cultuur daarmee voor doelgroepen die minder vanzelfsprekend in aanraking komen met cultuur nog ontoegankelijker. Andere aanwezigen gaven aan dat het voor de wijkcultuurhuizen geen optie is om ‘minder te doen’ en in te leveren op het culturele aanbod om fair pay te kunnen verwezenlijken. Dit staat namelijk haaks op hun missie om er voor iedereen te kunnen zijn.

Solidariteit, maar tussen wie?

Elke Huiskens, die als beleidsadviseur cultuur aanwezig was namens de Provincie Utrecht, beaamde dat fair pay binnen cultuur hoog op de agenda staat bij de Provincie. Ze zijn nog zoekende naar welke rol de provincie heeft in verhouding tot de gemeente, het Rijk en de fondsen. Het financiële kader omtrent fair pay is helder, maar aanvragers zijn toch vaak concurrenten van elkaar. Tijdens de meet-up klonk daarom een roep om solidariteit. Maar er werd ook de terechte vraag gesteld: tussen wie moet deze solidariteit bestaan? Het staat vast dat het voor kleinere organisaties vaak lastiger is om fair pay te implementeren. Daarom is het van belang dat grotere spelers binnen de sector meer verantwoordelijkheid op zich nemen, om op die manier de kleinere spelers tegemoet te komen. Ook zouden we als sector meer kunnen inzetten om steun te ontvangen vanuit andere domeinen, zoals het sociale domein.

Kortom…

Er is nog veel werk aan de winkel, maar we zijn al goed op weg. De fairPACCT-rekentool biedt een handvat voor het concretiseren van fair pay in de praktijk. Daarnaast is duidelijk geworden dat er behoefte is aan een open gesprek, en daar is deze meet-up ongetwijfeld nuttig voor geweest. Eén ding is zeker: de hele sector moet samenwerken om deze ambitie waar te maken. En ook al is dat soms moeilijk, het is het waard. Want hard werken verdient een eerlijke beloning.

Cultureon is een online kennisplatform in combinatie met offline ontmoetingen. Cultureon faciliteert professionals die werken voor de culturele sector in hun vak, hun ondernemerschap en hun persoonlijke ontwikkeling.

Platform Arbeidsmarkt Culturele en Creatieve Toekomst (Platform ACCT) is een netwerkorganisatie die zich inzet voor het versterken van de arbeidsmarkt van de creatieve en culturele sector. Dat doen zij ‘door middel van de sociale dialoog’: ze analyseren de sector door inzichten te verzamelen uit de praktijk, onderzoeken mogelijke oplossingen en informeren de sector vervolgens over deze oplossingen.

Meer weten?

Op de website https://fairpacct.nl/ vind je meer inspiratie én financiële ondersteuning om aan de slag te gaan met een fair pay.

🔗 Zoals de regeling Zekere Zaak, die je helpt om ZZP-ers in loondienst te nemen
🔗Of de regeling Samenwerken & Schaalvoordelen, die ZZP-ers en organisaties stimuleert om slimmer samen te werken